Σελίδες Ημερολογίου
22 Σεπτεμβρίου 1977, Σόφια


Την Κάλλας δεν την είδα ούτε την άκουσα πότε, και ο θάνατός της ήταν από τα πιο οδυνηρά γεγονότα της ζωής μου. Κάτι από μένα χάθηκε οριστικά, η ελπίδα μιάς συνομιλίας, μιάς ουσιαστικής επαφής μ’ εκέινην. Δεν θα προσπαθούσα ν’ αναλύσω εγώ την προσφορά της ή την μοναδικότητα και το ανεπανάληπτο της διαθήκης της. Τι σημαίνει άλλωστε διαδοχή στην τέχνη; Είναι τόσο αυθαίρετο και άδικο να οικειοποιείσαι εμπειρίες άλλου, αλλά θα ήθελα, αν μου επιτρεπόταν, να πω για τη σχέση μου με την ύπαρξή της, ή καλύτερα τα μυστηριακά νήματα που συνδέουν δύο ζωές τόσο ξένες μεταξύ τους, ταγμένες ωστόσο στην ίδια Τέχνη ή αναζήτηση.
Μιλώ για κείνην που ποτέ δεν συνάντησα και που ένιωθα μιάν εκλεκτική, θα έλεγα, συγγένεια μαζί της. Την αποκάλεσαν θεϊκή, divina εγώ θα την έλεγα βαθύτατα ανθρώπινη. Κουβαλούσε σίγουρα το θεϊκό, χωρίς να χάσει τ’ ανθρώπινο περίγραμμά της. Και το θείο φανερώνεται στην δύναμη της θέλησής της να φανερώσει τον άνθρωπο στον άνθρωπο, μέσα από την Τέχνη της, παρ’ όλο τον πόλεμο που της έγινε από τους γύρω της, που δεν ήθελαν να δεχτούν πως άνθρωπος τελικά σημαίνει, πάνω απ’ όλα, μόχθος, προσπάθεια, πορεία και όχι αναγνώριση και συμβιβασμός.
Για μένα ήταν μια μορφή που δεν μπορείς να την καταχωρήσεις στο πάνθεον των συμβόλων, είναι πέρα από αυτά . Ήταν τρωτή, γι’ αυτό μακρινή, απρόσιτη. Αποδέχτηκε το φορτίο της ανθρώπινης υπόστασής της και καταξίωσε τον άνθρωπο. Πορεύτηκε από το ακατέργαστο, το άμορφο που της δόθηκε, προς τη μορφή και το μέτρο.